-
1 далеко
1. в знач. сказ.оҙаҡ, алыҫ2. нареч.; прям., перен.алыҫ, йыраҡ3. кому-чему, до кого-чего в знач. сказ., безл.-рға/-ргә алыҫ, йыраҡдалеко зайти — тәрәнгә китеү, ҡатмарлашыу
далеко не — бер ҙә, һис тә, бик үк, ул хәтле
далеко не уедешь (не уйдёшь) с чем, на чём — алыҫ (әллә ҡайҙа) китеп булмай, әллә ни ҡылып булмай
далеко пойти — юғары күтәрелеү, уңыштар яулау (эштә, тормошта)
-
2 новомодный
1. прил.яңы мода буйынса -ған/-гән2. прил. неодобр.яңы ғына модаға инеп киткән -
3 полинялый
-
4 расшатанный
1. прич. от расшатать2. прил.шатающийсяҡаҡшаған, һелкенеп торған3. прил., перен.ослабленныйрәте киткән, ҡаҡшаған, боҙолған, насарланған -
5 эра
1. жэрайылдар иҫәбен башлап алып киткән ваҡыт һәм билдәле бер системалағы йылдар иҫәбеновая эра — яңы эра (Ғайса пәйғәмбәр – Христос тыуған йылдан башлана)
мусульманская эра — мосолман (һижри) эраһы (Мөхәммәт пәйғәмбәрҙең Мәккәнән киткән ваҡытынан башлана)
2. жпериод, эпохадәүер, осор, эра3. ж геол.эра, дәүер -
6 беглая
жсовершивший побег откуда-л.ҡасҡын, ҡасаҡ, ҡасып киткән -
7 беглый
1. в знач. сущ.совершивший побег откуда-л.ҡасҡын, ҡасаҡ, ҡасып киткән2. прил.мимолётный, быстрыййүгерек3. прил.не затруднённый, свободныйтиҙ, етеҙ, йүгерек, иркенуҡыуҙа, музыка ҡоралында4. прил.өҫтән-мөҫтән генә, иғтибарһыҙ эшләнгәнбеглые гласные лингв. — төшөп ҡалыусан һуҙынҡылар
-
8 бледность
1. жтөҫө ҡасҡан (киткән) булыу, көлһыу төҫ, йөҙөндә нуры булмау, ағарынғанлыҡ, нурһыҙлыҡ2. жасыҡ (сағыу) булмау, тоноҡлоҡ3. ж перен.баҙыҡһыҙлыҡ, көсһөҙ (тасуирһыҙ, ярлы) булыу -
9 бледный
1. прил.төҫө ҡасҡан (киткән), ағарынған, нурһыҙ, көлһыу2. прил.тоноҡ, төҫһөҙ3. прил. перен.невыразительный, лишённый яркости – о языке, стиле и т.д.көсһөҙ, баҙыҡ булмаған, төҫһөҙ -
10 важность
1. жзначительность, значимостьмөһимлек, әһәмиәтлелек, әһәмиәт2. жнадменностьтәкәбберлек, эрелек, тәкәббер, эревелика важность; эка важность; не велика важность — бик иҫ китерлек түгел, иҫең киткән икән иҫке сәкмәнгә
-
11 видно
1. в знач. сказ., безл.күренә, күренеп торавидно, что он нездоров — уның сәләмәт түгеллеге күренеп тора
2. в знач. вводн. сл.; разг.күрәһең, ахыры, буғайвидно, он уже уехал — күрәһең, ул киткән
3. в знач. вводн. сл.в сочетании с `как`күренеүенсәкак видно, он понял — күренеүенсә, ул аңланы
(ни) зги не видно - ҡараңғы, күҙгә төртһәң күренгеһеҙ -
12 вкрасться
1. сов.йәшеренеп (боҫоп) килеп инеү, һиҙҙермәй генә килеп инеү2. сов. перен.барлыҡҡа килеү, хасил булыу, тыуыу3. сов.попасть по недосмотрукитеү, ысҡыныу -
13 возрождение
с(яңынан) торғоҙоу, аяҡҡа баҫтырыу, тергеҙеү, яңыртылыу, кире ҡайтыуВозрождениесЯңырыуЕвропала урта быуаттарҙан һуң фән, мәҙәниәт, сәнғәт үҫеп киткән осор -
14 врасти
1. сов.эскә инеп үҫеү2. сов.һеңеү, батып инеү -
15 высокоразвитый
прил.юғары үҫеш алған, ныҡ үҫешкән, ныҡ алға киткән -
16 вытянуться
1. сов.растянутьсяһуҙылыу, һуҙылып оҙонайыу2. сов. разг.вырастиүҫеү, буйға үҫеү, үҫеп китеү3. сов.турайыу, тура ҡатып ҡалыу, һуҙылып ятыу4. сов.выпрямитьсятартылыу5. сов.протянутьсяһуҙылыу, һуҙылып китеү (ятыу)лицо (физиономия) вытянулось у кого — сырайы һытылды, йөҙө йәмрәйҙе
-
17 выходной
1. прил.сығыу...ы, сыға торған2. прил.парадныйәрле, ҡәҙерлегә кейә торған, кеше араһына кейә торған3. прил.в сочетании с сущ. `день`ял...ы4. в знач. сущ. м; разг. выходнойял, ял көнө -
18 да
I1. частицапри ответе для выражения согласияэйе, шулайвсе собрались? — Да - бөтәһе лә йыйылдымы? – Эйе
да, это верно — эйе, был дөрөҫ
2. частицав вопросит. предложении для побуждения собеседника к ответу-мы/-ме (ни), шулаймы ни, улаймы ни, эйемеон вернулся, да? — ул ҡайттымы ни?
ты этого человека хорошо знаешь, да? — һин был кешене яҡшы беләһең, шулаймы?
3. частицапри неожиданном воспоминании о чём-л.; в знач. `кстати`, `вот ещё`әйткәндәй, әйда, ещё одна новость — әйткәндәй, тағы бер яңылыҡ
да, совсем забыл — әй, бөтөнләй онотҡанмын
4. частицапри выражении недоверия, возражения в знач. `как бы не так`эйе шул, -мағайы/-мәгәйея тебе другую книгу подарю.- Да, подаришь ты! — мин һиңә икенсе китап бүләк итермен. – Эйе шул, бирерһең һин!
5. частицапри призыве, пожелании-һын/-һен6. частицадля выражения требования, приказания, настойчивой просьбы-һын/-һен, әйҙә (инде), -сы/-се, инде, әледа вы садитесь! — ултырһағыҙсы!, ултырығыҙ әле!
вот это да! — китсе!, бына һиңә (кәрәк булһа)!
ну да!: — 1) әлбиттә, һис шикһеҙ
вы придёте? – Ну да! — һеҙ киләһегеҙме? – Элбиттә!
2) китсе! булмаҫ!; он переехал в деревню. – Ну да! — ул ауылға күсеп киткән. – Китсе! Булмаҫ!
II1. союзсоед.для соединения однородных членов предложения и предложений; соответствует союзу `и`һәм, да/дә2. союз присоед.для присоединения предложений или членов предложения, дополняющих высказанноеөҫтәүенә, шуның өҫтөнә, тағы ла, етмәһә, етмәһә тағысегодня холодно, да ещё дождь со снегом идёт — бөгөн көн һыуыҡ, өҫтәүенә ҡар ҡатыш ямғыр яуа
3. союз противит.для присоединения предложений или членов предложений со значением противопоставления; соответствует союзу `но`әммә, ләкин, да/дәзнал, да не сказал — белһә лә әйтмәгән
маленький, да удаленький бәләкәй генә булһа ла булдыҡлы, үҙенә күрә түгелда и (при усилении соед. союза) — да/дә
да и только (при усилении действия) — -да/-дә
нет-нет да и — бер булмаһа – бер, әллә ниҙә бер, юҡ-юҡ та, һирәк-мирәк булһа ла, юҡ тигәндә
-
19 давнопрошедший
прил.күптән үтеп киткән, күптән булған, әллә ҡасанғы, әллә ҡасан булып үткәндавнопрошедшее время грам. — күптән үткән заман
-
20 действительно
1. нареч.ысынлап, ысындан да, дөрөҫөндә2. нареч. в знач. вводн. сл.ысынлап тадействительно, у него дела в порядке — ысынлап та, уның эштәре һәйбәт
См. также в других словарях:
җәпләкә — диал. – 1. Сәнәк, чәнечке, циркуль кебек әйберләрнең бер аерысы, бер саптан бүленеп, аерылып киткән очларының берсе, теше. Шуңа охшашлы һәр нәрсә 2. Агачның ике яки берничә ботакка аерылып киткән өлеше – ботак аерысы һәм шуннан киткән һәр ботак.… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
тармак — (ТАРМАКЛАНУ) (ТАРМАКЛАУ) (ТАРМАКЛЫ) – 1. Үсемлекләрнең бер сабактан, бер төптән аерылып киткән өске яки тамыр өлешләре 2. күч. Бер төп өлештән аерылып чыгып торган яки аерымланып киткән һәртөрле бериш озынча әйберләр тур. 3. күч. сир. Аерым токым … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
ботфорт — иск. Өскә таба киңәеп киткән озын кунычлы итек (иске армиядә кавалеристлар кигән). (к. : Башмак, Бурка) иск. Киңәеп киткән кунычлы биек кавалерия итеге … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
буй — 1. Аркылының киресе булган юнәлеш, озын як 2. Озынлык, киресе: иң 3. Гәүдә, сын зифа буй 4. Сузылып киткән җир мәйданы, җир өстендәге ара 5. Берәр нәрсәнең янәшә тирәсе, аңа чиктәш тирәлек; шул яклар чишмә буе 6. Берәр нәрсәнең өстендә, берәр… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
эра — 1. Еллар исәбе башланып киткән вакыт яки вакыйга, шулай ук билгеле бер системада еллар исәбе мөселман эрасы Мөхәммәт мәккәдән качып киткән моменттан алып барыла Яңа эра (яки безнең эра) Христосның туган көне дип саналган көннән башлана 2. Период … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
аденоидлар — Шешсыман булып үсеп киткән борын йоткылык бизләре … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
аерма — 1. Башкалык, үзгәлек. Нәрсәне дә булса бүтәннәргә охшатмый, алардан аера, башкачарак итеп күрсәтә торган сыйфат. (Үлчәүдә, санда һ. б. ш.) туры килмәү, аерымлык 2. Нәр. б. (мәс. юлның) тармакланып, аерылып киткән урыны; чат 3. мат. Бер саннан… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
аермалы — с. 1. Аермасы булган, башка, үзгә, аерылып торган 2. Тармакланган, аерылып киткән (юл тур.) … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
аерылыш — сир. Юл аерылып киткән урын, юл чаты … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
ак — I. 1. Кар, сөт һәм акбур төсенә якын ачык төс 2. Чиста, керсез. күч. Эчкерсез, саф, гөнаһсыз 3. Чал ак сакаллы карт 4. Гражданнар сугышында большевикларга каршы булган ак офицер и. АКЛАР – Контрреволюционерлар, акгвардиячеләр, большевизм… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
алда — рәв. 1. Каршыда, ал якта. бәйл. Каршыда минем алда хәрбиләрчә тор 2. Киләчәктә 3. Кемнән яки нәр. б. элек 4. Беренче булып, сафның, төркемнең башында. с. Эштә кемнән дә булса өстен, алдынгы 5. хәб. Алга киткән сәгать 10 минут алда … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге